تحلیل شرح مثنوی میر نوراللّه احراری و مقایسه‌ی آن با شروح دیگر

قرآن کتاب راهنمای جاودانۀ بشریت، به زبان وحی و به واسطۀ پیامبر اکرم (ص) بر جامعۀ انسانی نازل شد. ارشادات و تنبیهات این اثر آسمانی، در بسیاری از کتب دست‌نوشتۀ بشر، شرح و توضیح شد که از آن میان، مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین، منحصر به فرد است و شاید بتوان گفت بیشترین سهم را در ترویج فرهنگ و آموزه‌های قرآنی و دینی داشته است. این کتاب ارزشمند را به گفتۀ بزرگان ادب و عرفان، باید به نوعی تفسیر عرفانی قرآن کریم دانست، چرا که از دو خصلت اساسی قرآن برخوردار است: اول اینکه همانند قرآن دارای ظاهر و باطنی نهفته و چند لایه است، و دوم اینکه همچنان که در قرآن داستان‌ها و تمثیل‌ها برای عبرت‌آموزی بیان می‌شوند، مولانا نیز در مثنوی برای شرح و بسط مفاهیم، به آوردن داستان‌ها و حکایات متوسل می‌شود تا هرکس بر حسب استعداد و به قدر فهم خود از آن بهره گیرد. از زمان تألیف این کتاب گرانبها تاکنون­، مباحث و شروح بسیاری پیرامون آن به وجود آمده است که هر یک از زوایۀ خاصی به آن نگاه کرده‌اند و بعضاً به حل دشواری‌های موجود در راه فهم مطالب آن، همت گماشته‌اند، یکی از این شروح را شاه میرمحمد نوراللّه احراری دهلوی نگاشته است که در آن علاوه بر توجه به کتب شرح متقدمین و نقد و بررسی آن‌ها، به توضیح مشکلات بسیاری از ابیات پرداخته است که تا زمان خود او، برای محصلان این کتاب، محل سؤال بوده­اند. این شرح سپس مورد استفاده و استناد شارحان دیگری از جمله ولی محمد اکبر آبادی و خواجه ایوب پارسا قرار گرفته است.